Hóa học hữu cơ-Ankin

Ankin trong hóa hữu cơ là một hydrocacbon không no chứa ít nhất một liên kết ba giữa các nguyên tử cacbon - cacbon. Những alkin đơn giản nhất, chỉ với một liên kết ba, tạo thành một dãy đồng đẳng, dãy ankin với công thức tổng quát CnH2n-2.
Danh pháp khoa học
Trong tiếng Việt, tên gọi của của các ankin kết thúc bằng -in. Ví dụ: etin (thường gọi là axetilen), propin, butin,...

Một số hợp chất
Ankin có công thức cấu tạo chung: RC≡CR' trong đó R và R' là 2 nhóm hydrocacbon giống hoặc khác nhau

Hợp chất Ankin đơn giản nhất là H-C≡C-H (axetilen), C2H2, có danh pháp IUPAC là etin (ethyne). Tiếp theo axetilen trong dãy đồng đẳng akin là các hợp chất: propin C3H4, butin C4H6, pentin C5H8.

Đồng phân
Ankin có hiện tượng đồng phân nhóm chức với Xicloanken - Ankađien. Ví dụ: C4H6 có thể là

CH≡C-CH2-CH3: but-1-in
CH3-C≡C-CH3: but-2-in
CH2-CH
| ||: xiclobuten
CH2-CH
CH2=CH-CH=CH2: buta-1,3-đien
CH2=C=CH-CH3: buta-1,2-đien
Các phản ứng
Phản ứng cộng
Với H2
RC≡CR' + H2 → RCH=CR'H
Với Halogen
RC≡CR' + Br2 → RCBr=CR'Br
ngoài ra còn cộng các tác nhân bất đối như H2O, HX(axit halogen)....

Phản ứng trime hoá và đime hoá
2C2H2 → vinyl axetilen (ĐK: CuCl, 150 độ C)
3C2H2 → C6H6 (ĐK: than hoạt tính, 600 độ C)
Điều chế
- Từ mêtan (CH4)
2 CH4 → C2H2 + 3 H2
- Từ đất đèn (CaC2)

CaC2 + 2 H2O → C2H2 + Ca(OH)2

2 CH4 → C2H2 + 3 H2
- Từ đất đèn (CaC2)

CaC2 + 2 H2O → C2H2 + Ca(OH)2
Video bài giảng: